Σαν σήμερα γεννήθηκε στην Φλωρεντία στις 3 Μαΐου το 1469, ο Νικολό Μακιαβέλλι, ένας από τους πιο σπουδαίους θεωρητικούς που αξίζει να τον μνημονεύσουμε αν και είναι πολύ παρεξηγημένος. Ακριβώς, θα έλεγα δεν είναι και πολύ κολακευτικό να σε χαρακτηρίζουν..μακιαβελικό. Μπορεί να χαρακτηριστεί κάποιος σαν απατεώνας ή κυνικός.
Αλλά αυτό που έσπρωξε τον Νικολό Μακιαβέλλι να γράψει ένα από τα πιο γνωστά του έργα, Ο Ηγεμών, ήταν η αγάπη του και η ανησυχία που είχε για την πατρίδα του την Ιταλία.
Το βιβλίο εκδόθηκε το 1513, περίπου 500 χρόνια πριν, όπως ακριβώς το: Ο Καβαλάρης, ο Θάνατος και ο Διάβολος, του Albrecht Dürer. Πράγματι μια εκπληκτική χρονιά.
Τα πρώτα χρόνια του 16ου αιώνα, ο Μακιαβέλλι ήταν ο πρώτος ο οποίος ενδιαφέρθηκε πραγματικά για την Ιταλία την πρώτη γεωγραφική οντότητα, όπως αναφέρει και ο Μέτερνιχ. Εκείνη την εποχή όλο και κάποιος ασχολούταν για την Νάπολη, την Ρώμη, το Μιλάνο, την Φλωρεντία ή την Βενετία αλλά σε κανένας δεν ενδιέφερε η Ιταλία. Για να γίνει αυτό έπρεπε να περάσουν τρεις αιώνες. Αυτό δείχνει ότι δεν πρέπει ποτέ να απελπιζόμαστε. Οι προφήτες κηρύττουν πάντα στην έρημο , πριν τα όνειρα τους φθάσουν ερμηνευμένα στο πλήθος . Εμείς και μερικοί άλλοι πιστεύουμε σε μια Ευρώπη που υπάρχει μοναχά μέσα σε μια μνήμη παραγωγική.
Ο Μακιαβέλλι ήταν ένας ανώτατος υπάλληλος και διπλωμάτης. Οι αποστολές του τον κάνουν να εισχωρήσει στην υψηλή πολιτική του καιρού του. Εκείνο που έμαθε και εκείνο για το οποίο υπέφερε για τον αγάπη του για την πατρίδα, τον έσπρωξαν να σκέφτεται με τέχνη για τις δημόσιες υποθέσεις. Η ζωή τον είχε επιστρατεύσει στην σχολή των ανατρεπτικών αλλαγών. Ήταν 23 χρονών όταν πέθανε ο Λορέτζο ο Μεγαλοπρεπής το 1492. Την ίδια χρονιά γίνεται πάπας ο φιλόδοξος και ηδονικός Αλέξανδρος VI ο Βοργίας.
Άμεσα διόρισε τον γιο του τον Τσέζαρε Βοργία, Καρδινάλιο και μετά Δούκα του Valentinois και με την βοήθεια του βασιλιά της Γαλλίας (εκείνη την εποχή οι Πάπες δεν ενδιαφερόταν και τόσο πολύ για τα πρωτόκολλα). Αυτός ο Τσέζαρε λόγω της υπέρμετρης φιλοδοξίας που τον κατείχε δεν δίσταζε να χρησιμοποιήσει οποιοδήποτε μέσο για την επιτυχία του.
Αλλά ας συνεχίσουμε… Το 1494 συνέβη ένα γεγονός που θα είχε αλλάξει την Ιταλία για πάρα πολύ καιρό. Ο Κάρολος VIII της Γαλλίας, νεαρός και φιλόδοξος, έκανε την… κάθοδο του προς την Ιταλία, και η οποία αυτή η κάθοδος ανέτρεψε τις ισορροπίες στον νότο. Αφού τον δέχθηκαν καλά στην Φλωρεντία, την Ρώμη και την Νάπολη, ο Κάρολος κάποια στιγμή συνάντησε αντίσταση και αναγκάστηκε να οπισθοχωρήσει, αφήνοντας πίσω ένα χάος. Δεν είχε τελειώσει εκεί. Ο εξάδελφος του και διάδοχος Κάρολος ο ΧΙΙ, επέστρεψε και αυτήν την φορά για περισσότερο καιρό μέχρι ο Φρατσέσκος ο Ι να γίνει βασιλιάς. Στο μεταξύ η Φλωρεντία έγινε κέντρο ενός εμφυλίου πολέμου και η Ιταλία γέμισε μισθοφόρους και τυχοδιώκτες που ζητούσαν λάφυρα.
Στεναχωρημένος ο Μακιαβέλλι, παρακολουθεί την καταστροφή. Ένιωθε ατιμασμένος με την συμπεριφορά των Ιταλών. Από τους προβληματισμούς του και τις σκέψεις του ,εμπνέεται για την συγγραφή του βιβλίου του «Ο Ηγεμών» το 1453. Η αφήγηση γίνεται με μια απλή λογική η οποία προσπαθεί να μετατρέψει την σκέψη του αναγνώστη. Η μέθοδος είναι ιστορική και βασίζεται σε στην σύγκρουση του παρελθόντος και του παρόντος. Ο Μακιαβέλλι δηλώνει με πίστη ότι οι άνθρωποι και τα πράγματα δεν αλλάζουν. Αυτός είναι και μια αιτία που ο Μακιαβέλλι συνεχίζει να μιλάει στην ψυχή μας σε εμάς τους Ευρωπαίους.
Το λιοντάρι και η Δύναμη
Ακολουθώντας την Αρχαία παράδοση- που είναι και ο οδηγός του – πιστεύει ότι η Τύχη η οποία παρουσιάζεται με την μορφή μιας γυναίκας με μια ζυγαριά και πάνω σε μια ασταθή ρόδα, χειρίζεται τις μισές από τις δράσεις των ανθρώπων. Η ίδια η τύχη όμως αφήνει τις άλλες μισές να τις οδηγούν οι αρετές των ανθρώπων. Ο Μακιαβέλλι απευθύνεται στους στους δραστήριους ανθρώπους και τους διδάσκει πως να κυβερνούν καλά.
Με την μορφή ενός λιονταριού συμβολίζεται η Δύναμη, οποία είναι το κυριότερο μέσον για να κατακτήσεις και να διατηρήσεις την εξουσία. Αλλά πρέπει να έχεις και την πονηριά μιας αλεπούς. Στην πραγματικότητα πρέπει να είσαι τόσο σαν Λιοντάρι όσο και Αλεπού .Πρέπει να είσαι αλεπού για να αποφεύγεις τις παγίδες και λιοντάρι για να τρομάζεις τους λύκους (από τον Ηγεμών κεφ. 18 ).
Μπαίνοντας στο μάτι της Εκκλησίας, κατηγορήθηκε για ασέβεια και αθεϊσμό. Ο Μακιαβέλλι βέβαια είχε μια σύνθετη γνώμη και άποψη για την θρησκεία. Ενώ δεν ήταν θετικός , ακολουθούσε κάποιες συνήθειες αυτής αλλά ταυτόχρονα την έκρινε .Από κάποια γραπτά του Ρωμαίου ιστορικού Τίτο Λίβιο, παίρνει το γεγονός ότι από την αρχαία ιστορία θα πρέπει να αναρωτηθούμε ποια είναι η θρησκεία που ταιριάζει στο να λειτουργεί ένα κράτος σωστά.
O Mακιαβέλλι δεν ασχολείται με θρησκευτικά θέματα αλλά τονίζει την πολιτική πάνω στην εκκλησία. Όπως λέει και ο ίδιος: «Εγώ προτιμώ την πατρίδα μου από την ψυχή μου»
Κωνσταντίνος Μποβιάτσος