Σε ολόκληρο τον Δυτικό Κόσμο η «Παρασκευή και 13» θεωρείται ημέρα που φέρνει γρουσουζιά και φέρει «ευθύνη» για όσα άσχημα συμβούν στους ανθρώπους. Στην δική μας την παράδοση αντίστοιχη ημέρα και ημερομηνία είναι η «Τρίτη και 13», γιατί Τρίτη ήταν η αποφράδα ημέρα που η Βασιλεύουσά μας Κωνσταντινούπολη έπεσε στα χέρια των Οθωμανών.
Στην σύγχρονή μας εποχή, ο τρόμος με συνδυασμό την ημερομηνία «Παρασκευή και 13» είναι διαδεδομένος στις σύγχρονες ΗΠΑ μέσα από την βιομηχανία του κινηματογράφου. Μπορεί να εικάσει κανείς ότι η σημαντική επιρροή της συγκεκριμένης δεισιδαιμονίας σε ολόκληρο- σχεδόν- το δυτικό κόσμο εν μέρει οφείλεται στη… διαφήμιση, με την οποία έγινε γνωστή η ομότιτλη σειρά των κινηματογραφικών θρίλερ.
Προϋπήρχε όμως ο φόβος για τη «γρουσούζικη» – ή κάτι χειρότερο, αναλόγως του βαθμού κατά τον οποίο είναι κανείς προληπτικός- ημέρα. Πού οφείλεται λοιπόν αυτό το δέος; Οι εξηγήσεις χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες. Για την ακρίβεια, δυο κατηγορίες και δύο… ιστορίες Έχουμε τον αυτοτελή φόβο για τον αριθμό «13» (η μία κατηγορία), ομοίως για την ημέρα Παρασκευή (η άλλη).
Από τις δυο παμπάλαιες «ιστορίες», η μία παραπέμπει σε βορειοευρωπαϊκό μύθο κι η άλλη σε ένα μεσαιωνικό αιματηρό περιστατικό. Κάθε μία από τις δυο συνενώνει αμφότερους τους ξεχωριστούς φόβους- για την ημέρα και για τον αριθμό. Ποιες ήταν όμως αυτές οι ιστορίες που γέννησαν το φόβο για την Παρασκευή και πιο το περιεχόμενό τους; Η πρώτη έχει μια σειρά στοιχείων της θρησκευτικής, χριστιανικής, βιβλικής παράδοσης. Παρασκευή ήταν όταν σταυρώθηκε ο Χριστός, όταν έγινε η μεγάλη βιβλική πλημμύρα, όταν η Εύα έδωσε στον Αδάμ το απαγορευμένο μήλο.
Στην Ευρώπη…
Η ιστορία της Βόρειας Ευρώπης έχει ως «ορμητήριο» τη Σκανδιναβία και τη (σημερινή) Γερμανία. Η αγγλική ονομασία Friday (Παρασκευή), σχετίζεται με τη Freya, τη θεά του έρωτα. Κάποια στιγμή, όταν εκχριστιανίστηκαν οι αντίστοιχοι βόρειοι πληθυσμοί, η Freya εξοβελίστηκε στα βουνά, ως μάγισσα. Σύμφωνα με το σχετικό θρύλο, η… ερωτιάρα μάγισσα μια φορά την εβδομάδα προσκαλούσε σε γιορτή άλλες 11 «ομολόγους» της, μαζί και τον Διάβολο. Σύνολο, 12 μάγισσες και ο «Εξαποδώ» 13.
Να λοιπόν και το κακό 13, από κοινού – βεβαίως- με τον άκρατο πουριτανισμό, ο οποίος υπαγόρευσε και στιγμάτιζε τον έρωτα ως σύμμαχο των «δυνάμεων του Κακού»… Και ο φόβος για το «13»; Πολλές οι εκδοχές… Στο Μυστικό Δείπνο συμμετείχαν 12 μαθητές και ο Ιησούς. Αρχίζοντας τη μέτρηση από τον Χριστό, 13ος «βγαίνει» ο Ιούδας…
Πάλι συναντάμε μύθο της Βόρειας Ευρώπης: Σε μια γιορτή θεών κατέφθασε- λέει- ένας απρόσκλητος, ο Loki. Αυτός ήταν 13ος στη σειρά. Μόλις πήγε, όλα έγιναν… μαντάρα. Δυο άλλοι θεοί καταστράφηκαν, η Γη δυστύχησε – και άλλα συναφή, θλιβερά, ολέθρια και αγωνιώδη.
Ίσως το «13» ενοχοποιήθηκε επειδή αίρει την «απόλυτη αρμονία και ισορροπία», την οποία θεωρείται ότι αντιπροσωπεύει το δώδεκα, στη θρησκεία, τη μυθολογία, ή απλώς στην κίνηση του χρόνου και την αριθμητική.
Δώδεκα ήταν οι θεοί του Ολύμπου, οι μαθητές του Χριστού, οι άθλοι του Ηρακλή. Δώδεκα είναι οι μήνες του έτους. Το «13» υποτίθεται ότι καταργεί τους ισορροπημένους, αναγνωρισμένους, οικείους «κύκλους ζωής» και οδηγεί σε κάτι άλλο, αν όχι εξ ορισμού ανεπιθύμητο, σίγουρα πάντως άγνωστο και για αυτό επίφοβο. Παίζουν και τα μαθηματικά τον ρόλο τους: Εάν 13 ομοειδή αντικείμενα διαιρεθούν δια δύο, τρία, τέσσερα ή έξι, ένα περισσεύει. Το παρείσακτο…
Επίσης στην τράπουλα Ταρό το «13» είναι θάνατος. Το 13ο κεφάλαιο της Αποκάλυψης είναι «αφιερωμένο» στο «θηρίο» και τον «Αντίχριστο».
Ο θάνατος του Φιλίππου του Β’
Μία εκδοχή για το «καταραμένο» 13 αφορά και την χώρα μας και μας πηγαίνει πολύ πίσω, στην εποχή του Βασιλέα της Μακεδονίας και πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου Φίλιππου Β’. Διασώζεται ένας μύθος σύμφωνα με τον οποίον ο Φίλιππος Β’ πέθανε, επειδή τοποθέτησε το άγαλμά του δίπλα σε εκείνα των 12 θεών του Ολύμπου.
Από τα χρόνια, λίγο πριν τον Μεσαίωνα, μας έρχεται η άλλη ιστορία για την «Παρασκευή και 13», που δεν σχετίζεται και τόσο με τους μύθους.
Ήταν Παρασκευή, 13 Οκτωβρίου1307, όταν ο βασιλιάς της Γαλλίας Φίλιππος, ο επονομαζόμενος και «Ωραίος», έδωσε τη διαταγή να συλληφθούν όσοι Ναΐτες ιππότες βρίσκονταν στη χώρα. Ακολούθησαν βασανιστήρια και οι εκτελέσεις των Ναϊτών. Ακολούθως τον Μάρτιο του 1314 πέθαναν στην πυρά, ο αρχηγός των Ναϊτών στη Γαλλία, ο Ζακ ντε Μολέ και ένας από τους υπαρχηγούς του, ο Ζεφρί ντε Σαρνί. Ο θρύλος διατείνεται πως ο ντε Μολέ, προτού ξεψυχήσει, προέβλεψε ότι μέσα στο χρόνο θα πέθαιναν δυο άνθρωποι: Ο Φίλιππος κι ο Πάπας Κλήμης ο Πέμπτος, ο οποίος είχε πεισθεί από τον βασιλιά να συναινέσει στις διώξεις.
Έτσι έγινε. Ο Πάπας «έφυγε» από ασθένεια κι ο Φίλιππος χτυπημένος από αγριογούρουνο, κατά τη διάρκεια κυνηγιού. Αυτό ήταν! Η «επιβεβαίωση» του Ντε Μολέ προσέδωσε άφθονο μεταφυσικό κύρος στη μαύρη, για τους Ναΐτες, ημερομηνία της απαρχής των συλλήψεων.
Εκτός όμως από εμάς, αναφέραμε τους λόγους στην αρχή του κειμένου, ως γρουσούζικη ημερομηνία θεωρούν την «Τρίτη και 13» και οι Ισπανοί.
Η ματσέτα στην οθόνη
Έχουν περάσει πολλά χρόνια (για την ακρίβεια 41) από όταν εμφανίστηκε στην οθόνη ο Τζέϊσον τρόμαζοντας και γοητεύοντας τους θεατές. Δημιούργημα του σκηνοθέτη Σον Σ. Κάνινγκχαμ και του σεναριογράφου Βίκτορ Μίλερ, η «Παρασκευή και 13» θεωρείται μία από τις σημαντικότερες ταινίες τρόμου, εδικά στο χώρο των σπλάτερ ταινιών. Η ταινία αφορά μια ομάδα έξι εφήβων που δολοφονούνται ένας-ένας, ενώ προσπαθούν να ανοίξουν εκ νέου μία εγκαταλειμμένη κατασκήνωση, στην οποία πριν από αρκετά χρόνια είχε συμβεί μία τραγωδία. Από την 9η Μαΐου του 1980 που έκανε πρεμιέρα η ταινία το όνομα Jason Voorhees με την μάσκα του χόκεϋ και την ματσέτα έγινε σήμα κατατεθέν. Αν και για να είμαστε ιστορικά ορθοί η μάσκα τερματοφύλακα του χόκεϋ που φορά ο Jason για να κρύψει το παραμορφωμένο του εμφανίσθηκε στην τρίτη ταινία (από τις συνολικά 11 που έχουν κυκλοφορήσει μέχρι σήμερα).
Εκτός από τις ταινίες έχει μεταφερθεί και στην τηλεόραση, έχει κυκλοφορήσει και πολλά, αλλά και ένα εξαιρετικό βιντεοπαιχνίδι.
Ο Jason και ο Alice
Ο μεγάλος Alice Cooper είχε μετατρέψει πολύ πριν το 1986, που κυκλοφόρησε το 6ο μέρος της ταινίας με τίτλο «Friday the 13th Jason Lives». Και προφανώς ήταν ο κατάλληλος για να γράψει το τραγούδι He’s Back (The Man Behind the Mask) βασικό θέμα της ταινίας (μαζί με τα Teenage Frankenstein και Hard Rock Summer) που περιέχονταν στον δίσκο Constrictor. H επιτυχία του κομματιού, η ατμόσφαιρα της ταινίας αλλά και η σκηνική παρουσία του Alice Cooper όταν το έπαιζε live το έκαναν κλασσικό.
Αν και οι ζωντανές εκτελέσεις είναι σαφώς πιο δυναμικές το βίντεο κλιπ έκανε μεγάλη αίσθηση. Παρουσιάζονται αποσπάσματα από την ταινία, πρωτότυπα πλάνα με τον Alice Cooper να ερμηνεύει το τραγούδι και τον Jason να μην αφήνει κανέναν παραπονεμένο, όπως άλλωστε γίνεται και στις ζωντανές εμφανίσεις του.
Άρης Μαρτέλης