Όλοι όσοι γνωρίζουμε ελληνική ιστορία και αγαπούμε το έθνος μας κάθε χρόνο τέτοια εποχή με λύπη θυμόμαστε το τέλος της ελληνικής Μεσαιωνικής Αυτοκρατορίας μας. Η Αυτοκρατορία όμως την εποχή εκείνη βρισκόταν σε βαθιά παρακμή, ως συνέπεια της πρώτης Αλώσεως το 1204 και των εμφυλίων του 14ου αιώνος. Ήλεγχε εδαφικά μόνο τη Βασιλεύουσα και το μεγαλύτερο μέρος της Πελοποννήσου.
Η Άλωση της Πόλης από τους Οθωμανούς απλά ξεκίνησε και «επισήμως» τη περίοδο της Τουρκοκρατίας. Το μεγαλύτερο μέρος όμως του ελληνικού έθνους, από τη Κάτω Ιταλία ως τη Μέση Ανατολή και τη χερσόνησο της Ταυρίδος αλλά ακόμα και στη Χερσόνησο του Αίμου και τη Μικρά Ασία, βρισκόταν ήδη από πολλά χρόνια, ως και αιώνες, υπό το ζυγό Οθωμανών, Αράβων, Βενετσιάνων, Γενουατών, Γάλλων, Αραγωνέζων κλπ.
Επομένως η σκλαβιά για το μεγαλύτερο τμήμα του ελληνισμού δε διήρκησε μόνο τέσσερις αιώνες. Ούτε φυσικά τελείωσε με την απελευθέρωση ενός πολύ μικρού μέρους το 1821. Ούτε έχει τελειώσει για όλους ακόμα.
Η κρατική υπόσταση των Ελλήνων (με εξαίρεση για λίγα χρόνια ακόμα της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας) δεν ήταν το πιο σημαντικό που χάθηκε όσον αφορά τη μελλοντική πολιτική ιστορία μας. Το πιο σημαντικό που χάθηκε ήταν η Αυτοκρατορική-Κοσμοκρατορική νοοτροπία και κοσμοαντίληψη.
Ακόμα και ως φόρου υποτελείς στους Οθωμανούς, οι Αυτοκράτορες έφεραν τον τίτλο του Βασιλέα των Ρωμαίων. Ένας τίτλος που έφερε τη βαριά κληρονομιά ότι δικαιωματικά είμαστε οι κύριοι της Μεσογείου. Έτσι έβλεπαν οι Έλληνες τους εαυτούς τους και έτσι οι Έλληνες Αυτοκράτορες απαιτούσαν να τους θεωρούν οι βάρβαροι. Περασμένα μεγαλεία μεν από τότε ακόμα, αλλά παρακαταθήκη και υποχρέωση για μελλοντική επανάκαμψη στη κορυφή του ανταγωνισμού μεταξύ των κρατών.
Με την επανασύσταση του ελληνικού κράτους αυτή η αντίληψη είχε εν πολλοίς χαθεί. Ναι, είχαμε τη Μεγάλη Ιδέα όμως κοιτούσαμε πια με θαυμασμό του Ευρωπαίους. Οι Έλληνες πολιτικοί μετά τον Καποδίστρια αποτελούσαν συχνά όργανα των ξένων. Εν αντιθέσει, το 1453 η εξ ίσου μικρή και πτωχευμένη Αυτοκρατορία είχε στο μισθολόγιό της ως πράκτορα τον Μέγα Βεζίρη των Οθωμανών και υπέθαλπε τον αδερφό και ανταγωνιστή για το θρόνο του Μωάμεθ. Δεν αποτελεί δικαιολογία δηλαδή το μικρό μέγεθος του νέου ελληνικού κράτους το ότι έπαψε να σκέπτεται και να πράττει ανεξάρτητα.
Ο πραγματικός λόγος που συνέβησαν τα παραπάνω στο νεοελληνικό κράτος είναι η απώλεια της Αυτοκρατορικής-Κοσμοκρατορικής παραδόσεως. Η «συνήθεια» του ότι είμαστε καλύτεροι και του να κυριαρχούμε επί των άλλων λαών αντικαταστάθηκε μέσα από τους αιώνες δουλείας και της πλύσης εγκεφάλου ακόμα και από τα χείλη των πολιτικών μας ελίτ, με την κοινή αντίληψη περί ψωροκώσταινας και της μικράς και εντίμου Ελλάδος. Ωστόσο, η Μεγάλη Ιδέα φαίνεται ότι θα έφερνε ίσως την αλλαγή αυτής της νοοτροπίας στους πολιτικούς μας ηγέτες αν είχε πραγματοποιηθεί το 1922 και ο βασιλιάς Κωνσταντίνος όπως φαίνεται από το ημερολόγιο του Ι. Μεταξά πραγματικά το ενστερνιζόταν.
Ερχόμενοι στο σήμερα, απόρροια και αυτής της απώλειας είναι όπως είπαμε η νοοτροπία του σημερινού ελληνικού κράτους. Χωρίς δικούς του στόχους, άγεται και φέρεται από εξωελλαδικούς παράγοντες που δεν ενδιαφέρονται ασφαλώς για τα Ελληνικά συμφέροντα. Αντίθετα, παρατηρούμε με θλίψη άλλα Ευρωπαϊκά και Μεσογειακά κράτη του ιδίου με μας μεγέθους να έχουν δική τους ανεξάρτητη πολιτική, δικούς τους στρατηγικούς στόχους, να διαμορφώνουν τις εξελίξεις προς όφελός τους και εν τέλει να επιβάλλονται και να επικρατούν πολυπληθέστερων αντιπάλων τους.
Γεώργιος Μανωλόπουλος