Η Πολιτική και η παρουσία του Ναπολέοντος (1769-1821) είχε επιπτώσεις (και λόγω των νικών και λόγω της τελικής ήττας) και στον τότε σκλαβωμένο Ελληνισμό. Από το 1797, με την κατάλυση της Βενετικής Πολιτείας από τις Γαλλικές δυνάμεις έως και το 1821, τότε που ξεκινά η Εθνεγερσία, αλλά και φεύγει από την ζωή εξόριστος ο Βοναπάρτης.
Το 1797 έφτασαν οι Γάλλοι κατακτητές, ως αντικαταστάτες των Βενετών, στα Επτάνησα. Έμειναν ως το 1799 και ξαναήλθαν το 1807. Εντάχθηκαν δε στις εκεί Δυνάμεις των Γάλλων και Έλληνες, παλιοί κλέφτες του Μωριά, που είχαν καταφύγει εκεί. Οι Πελοποννήσιοι πήγανε κυρίως σε Γαλλικές μονάδες στην Ζάκυνθο (ακόμη και Ηλείοι), από όπου μετά θα περάσουν στην δούλεψη των Άγγλων. Αναφέρω σχετικά στοιχεία στο βιβλίο μου για τον Ηλείο Φιλικό Χαράλαμπο Βιλαέτη, που έζησε για χρόνια στην Ζάκυνθο και γνώρισε και τους Γάλλους και τους Άγγλους.
Τι μάς διδάσκει μια «ταινία εποχής»
Διδάσκει κάτι στον σημερινό Κόσμο η ταινία; Κάθε ταινία που αποτελεί αναπαράσταση μιας εποχής λειτουργεί ως αφετηρία νέας προσέγγισης της Ιστορίας και των μορφών της. Ιδιαίτερα σε εποχές κυριαρχίας του οπτικοποιημένου λόγου. Επομένως, όσοι «βαριούνται» να ανοίξουν ένα βιβλίο, θα έχουν την ευκαιρία να δούνε μία εποχή μέσω μιας ταινίας. Ακόμη κι αν αυτή «διαβάζει» τα γεγονότα όπως επιθυμούν ο σκηνοθέτης ή ο σεναριογράφος, αλλοιώνοντας την Ιστορική Αλήθεια. Το είδαμε κι εδώ. Μερικοί Γάλλοι (και άλλοι θαυμαστές του πρωταγωνιστή) «γκρίνιαξαν», επειδή τσαλακώνεται ένας ηγέτης τους, αγνοώντας ότι ο ίδιος ήταν εφιάλτης για μέγα μέρος της Ευρώπης.
Στην ταινία αναφέρεται ξεκάθαρα η μανία του για ηγεσία και κυριαρχία, που συνοδεύτηκε από ένα μεγάλο αιματοκύλισμα στην Ευρώπη. Παρουσιάζεται ο αριθμός των 3.000.000 νεκρών στους Πολέμους στην Ευρώπη, στο τέλος της ταινίας. Γι’ αυτό και πολλοί θεώρησαν την ταινία ως μειωτική για τον Θρύλο του. Αλλά και οι νεκροί υπήρξαν, αλλά και ο Θρύλος που δημιούργησε «κάλυψε» το μέγεθος των σφαγών.
Οι ταινίες εποχής και το σήμερα
Συζητώντας με τον ερασιτέχνη κινηματογραφιστή Ιωάννη Μουτσούλα, με τον οποίο γυρίσαμε αρκετές κινηματογραφικές αναπαραστάσεις γεγονότων του 1821 (όπως για την Ηλεία «Η Πολιορκία και η Άλωση του Λάλα» και «Ο Επίσκοπος Ωλένης Φιλάρετος στα μπουντρούμια της Τριπολιτσάς), για το αν ενδιαφέρονται οι άνθρωποι του 21ού αιώνος για τα γεγονότα του παρελθόντος, καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι πάντα υπάρχει το κοινό που επιζητά το «κάτι άλλο». Αυτό ισχύει, άσχετα αν πολλοί στην Ελλάδα δεν το έχουν κατανοήσει. Και για τον λόγο αυτό απουσιάζουν ταινίες εποχής από Έλληνες δημιουργούς (ενώ φτωχός ο απολογισμός και με αφορμή τα 200 χρόνια από το 1821). Και μιλάμε για την τόσο πλούσια Ελληνική Ιστορία. Βλέπουμε όμως ότι οι σειρές εποχής συγκινούν και διδάσκουν….Για την Αρχαία Ελληνική Ιστορία …αρκούμαστε στο Χόλιγουντ (με τις ανάλογες αναγνώσεις, τις «αμερικανιές», όπως λέμε. Βλέπε «300» και «Τροία»).
Είναι παρήγορο, τέλος, που ταινίες εποχής, που βασίζονται σε κλασικούς νεοέλληνες συγγραφείς (όπως η «Φόνισσα» του Αλ. Παπαδιαμάντη και ο «Καπετάν Μιχάλης» του Ν. Καζαντζάκη), βρίσκουν την δέουσα ανταπόκριση από το κοινό της Ελλάδος.
Για την κληρονομιά του Ναπολέοντος γράφονται συνεχώς πολλά. Στην Πολιτική έχει εισέλθει ο όρος «βοναπαρτισμός», που αναφέρεται στην μανία κατάληψης της εξουσίας από ένα πρόσωπο, ακόμη και αν αγνοούνται οι προθέσεις ομάδων-κομμάτων ή και του Λαού. Αλλά σήμερα κυριαρχούν οι πάσης φύσεως Ελίτ, που δεν το επιτρέπουν αυτό. Και, κατά μερικούς, η ταινία λειτουργεί ως διδακτικό αντίβαρο προς τους θεατές, για την σημασία του ηγέτη στην Ιστορία. Και ο μεγαλομανής Κορσικανός ήταν ηγέτης, όπως ακόμη και οι αντίπαλοί του αναγνωρίζουν….
Γεώργιος Διον. Κουρκούτας
Φιλόλογος-συγγραφέας