Το Μetropolis αποτελεί ένα δραματικό – ρομαντικό μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας που έγραψε η Γερμανίδα Τέα φον Χάρμπου (27/12/1888 – 1/7/1954) και κυκλοφόρησε το 1926, ενώ την αμέσως επόμενη χρονιά ο συμπατριώτης και τότε σύζυγος της Φριτς Λάνγκ, το μετέτρεψε σε ταινία (βουβός και ασπρόμαυρος κινηματογράφος της εποχής). Τόσο το βιβλίο όσο και η ταινία, μπορούν να χαρακτηριστούν προφητικά σε πολλά πράγματα που ζούμε στην παρούσα εποχή και γενικότερα η δημιουργία αυτή διακατέχεται απο ένα φουτουριστικό και δυστοπικό πνεύμα.
Η ιστορία περιληπτικά και χωρίς όλες τις λεπτομέρειες έχει ως εξής: Βρισκόμαστε στη Μetropolis, μια πόλη που τεχνολογικά είναι πολύ μπροστά για την εποχή και κύριος αφέντης – άρχοντας είναι ο Γιοχ Φρέντερσεν, ο οποίος διοικεί και έχει το πάνω χέρι σε πολυπληθείς μηχανές και εργοστάσια τα οποία δίνουν ζωή σε ολόκληρη την πόλη. Μια πόλη που βάζει πιο ψηλά απ’ότι πρέπει την τεχνολογία. Τόσο στη ταινία όσο και στο συγγραφικό έργο, παρουσιάζεται μία άδικη κατανομή κοινωνικής δικαιοσύνης γενικότερα. Οι ευνοούμενοι ζούνε σε υπερπολυτελέστατους ουρανοξύστες ενώ τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα κάτω από την πόλη.
Οι εργαζόμενοι πάνω στις μηχανές και τα εργοστάσια αποτελούν κατα βάση δυστυχισμένους ανθρώπους που μοχθούν με απάνθρωπα εργατικά ωράρια ώστε να χειρίζονται τις μηχανές αυτές, ασταμάτητα και όχι λιγότερο απο δέκα ώρες την ημέρα. Η απάνθρωπη μεγάλη μηχανή μάλιστα, χαρακτηρίζεται και ως Μολώχ που τρώει τις σάρκες των εργατών.
Ο άρχοντας της πόλης έχει και έναν γιό τον Φρέντερ ο οποίος δεν ταιριάζει με τις απόψεις του. Μάλιστα κατά την διάρκεια του έργου, παίρνει αυτοβούλως την θέση εργαζόμενου φορώντας μάλιστα και την χαρακτηριστική-στολή και κοπιάζει κι αυτός πάνω στις μηχανές. Εκεί πέφτει τυχαία στα χέρια του ένα σχεδιάγραμμα που αποτελεί χάρτη για μια μυστική συνάντηση στην αρχαία πόλη (η πόλη των προγόνων τους) που βρίσκεται υπογείως του Μetropolis.
Αφού λοιπόν θα καταφέρει να διεισδύσει, θα ανακαλύψει οτί οι εργαζόμενοι και βασανισμένοι πολίτες, μαζεύονται για να ακούσουν μια όμορφη κοπέλα την Μαρία, να τους εξυψώνει με όμορφους λόγους, ιστορίες αλλά και ελπιδοφόρες προφητείες.
Επαναλαμβάνεται ιδιαίτερα το χαρακτηριστικό μότο: Το μυαλό και τα χέρια χρειάζονται έναν μεσολαβητή και αυτό πρέπει να είναι η καρδιά. Εδώ, αλλά και σε άλλα σημεία του έργου, υπονοείται ότι μυαλό (εργοδότης) με τα χέρια (εργάτες) πρέπει να συνεργάζονται και όχι ο μεν δυνατός να εκμεταλλεύεται τον αδύνατο και ο αδύνατος να φανατίζεται με αποτέλεσμα να εχθρεύονται μεταξύ τους (ταξικός πόλεμος). Ο πατέρας του μαθαίνοντας αυτή την μυστική προσέγγιση του γιού του και τον έρωτα ανάμεσα σε αυτόν και την Μαρία που έχει φουντώσει, βάζει έναν από τους πιστούς του να τον παρακολουθεί. Δεν μένει εκεί όμως και ζητάει την βοήθεια του μεγάλου επιστήμονα και εφευρέτη της πόλης αυτής, του Ρότβαγκ. Το εργαστήριο του επιστήμονα είναι μάλιστα διακοσμημένο με πεντάλφες στις πόρτες του… Όταν ο Γιόχ Φρέντερσεν τον επισκέπτεται, αυτός του παρουσιάζει το πρώτο ρομπότ που δημιούργησε και αποτελεί την αφετηρία για γενικότερο πρόγραμμα που θα αντικαταστήσει το ανθρώπινο είδος στην εργασία.
Στο σημείο αυτό ένα τρανταχτό παράδειγμα του πώς η συγγραφέας καταφέρνει να προφητέψει καταστάσεις που ζούμε σήμερα (Τεχνητή νοημοσύνη, Τέταρτη βιομηχανική επανάσταση, κλπ). Συνεχίζοντας, αποφασίζουν απο κοινού την αποπλάνηση του Φρέντερ, δίνοντας την μορφή της Μαρίας στο ρομπότ. Το ρομπότ με τα πολλά, αντικαθιστά την θέση της Μαρίας μυστικά και υποχθόνια και γαλουχεί το ίδιο τα εργατικά πλήθη. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να ξεσηκώσει τον κόσμο με πλάνη και βίαιο-επαναστατικό λόγο, ενάντια στις μηχανές, προτρέποντας σε μια ανεξέλεγκτη επανάσταση. Εδώ επίσης μας θυμίζει αρκετά τις κουμουνιστικές-αριστερές πλάνες και πως αυτές προσεγγίζουν την τυφλή και υπάκουη μάζα. Το πλήθος ξεχύνεται στους δρόμους με πορεία προς τα εργοστάσια και τις μηχανές με στόχο να τα καταστρέψουν. Αυτό επιτυγχάνεται αλλά έχει σαν αποτέλεσμα να πλημμυρίσει η πόλη και να κινδυνέψουν οι συγγενείς και πρωτίστως τα παιδιά των ίδιων των επαναστατών.
Οι εικόνες αυτές με το μαινόμενο πλήθος καθώς και οι πύρινοι λόγοι του ρομπότ, θυμίζουν αρκετά την Οκτωβριανή επανάσταση και ίσως η συγγραφέας να είναι επηρεασμένη από τα γεγονότα που συνέβησαν στην πραγματικότητα στην Ρωσία από τους κομμουνιστές, αφού δεν παρουσιάζεται σαν κάτι καλό, αλλά αντιθέτως ως κακό, ανεξέλεγκτο που δημιουργεί προβλήματα αλλά και εγκλήματα.
H συγγραφέας με την άνοδο του Γ’ Ράιχ εξακολούθησε να εργάζεται κινηματογραφικά και αυτό και μόνο το γεγονός ώθησε τις Αγγλικές δυνάμεις το 1945 με την πτώση του καθεστώτος, να την καταδικάσει σε καταναγκαστική εργασία.
Αλμπέρτος Λιανός