Το αντιθετικό ζεύγος της μαζοποίησης και της οργανικής κοινωνίας αφορά τον τρόπο με τον οποίο δομείται και εκφράζεται ένα κοινωνικό σύνολο, τον τρόπο που αλληλεπιδρούν τα άτομα μεταξύ τους, την σχέση τους με την πολιτική εξουσία και τους θεσμούς, καθώς και την συμπεριφορά τους στο διεθνές περιβάλλον.
Η μάζα αποκρυσταλλώνεται ως κεντρικό χαρακτηριστικό στα αστικοδημοκρατικά καθεστώτα και αυτό δεν είναι παρά επιδίωξη της πολιτικής εξουσίας που επιδιώκει την συντήρηση και διαιώνισή της ώστε να εξυπηρετούνται τα κεφαλαιοκρατικά συμφέροντα.
Έτσι, δεν υπάρχει πιο βολικός γι’ αυτήν τρόπος ώστε να εκφραστεί η κοινωνική δυναμική, από την αγελαία καταναλωτική χαύνωση, η οποία μάλιστα διατηρεί μιαν επίφαση δημοκρατικότητας με την επίκληση στην λαϊκή κυριαρχία και το κράτος δικαίου. Τα τελευταία είναι μόνο λέξεις κενές περιεχομένου καθώς οι αστικές δημοκρατίες έχουν κατορθώσει να διατηρηθεί ένα εξωτερικό περίβλημα λαϊκότητας, το οποίο όμως δεν αγγίζει την ουσία των θεσμών και τα στρώματα του λαού.
Η μορφοποίηση του λαού σε μάζα είναι ένα από τα φαινόμενα της παρακμής. Ο λαός εμφανίζεται αποδιαρθρωμένος και κυριολεκτικά τα μέλη της κοινωνίας απανθρωποποιούνται δρώντας μονάχα για την εξυπηρέτηση των ιδιωτικών τους συμφερόντων. Η διαπάλη είναι συνεχής –έστω και αδιόρατη ορισμένες φορές- και τα συνεκτικά στοιχεία δεν εδράζονται σε ανώτερα ιδανικά, αλλά στα επιμέρους συμφέροντα που πρέπει να κατοχυρωθούν. Τα συμφέροντα αυτά έχουν να κάνουν μόνο με την υλική ευημερία και την ανέλιξη. Κάθε άλλη στοχοθεσία απορρίπτεται ως παρωχημένη γραφικότητα. Η θεωρία του κοινωνικού συμβολαίου έρχεται να συνεισφέρει ώστε να μην διασπαστεί αυτή η τεχνητή συνύπαρξη και να διατηρηθεί η κουρασμένη πορεία του μαζανθρώπου μέχρι την τελική κατάπτωση.
Από την άλλη πλευρά, το εθνικό κράτος οραματίζεται την επώαση της οργανικής κοινωνίας μέσω της ριζικής αναδιάρθρωσης των θεσμών και τον εμποτισμό του λαού με το παιδαγωγικό τους πνεύμα. Στην περίπτωση αυτή, η κοινότητα και η κοινωνία ως έννοιες επανευρίσκουν το αληθινό τους νόημα. Το μοίρασμα της ζωής στον αγώνα για την επίτευξη ενός ευγενούς ιδανικού κατέχει την πρωτεύουσα θέση.
Η αστικοδημοκρατική προπαγάνδα υποστηρίζει ότι στα πλαίσια της οργανικότητας ο άνθρωπος χάνει τον εαυτό του και καθίσταται το γρανάζι μιας παντοδύναμης κρατικής μηχανής. Κάθε άλλο. Ο άνθρωπος στον οργανικό τρόπο διαβίωσης εννοεί και βιώνει την ουσιαστική έννοια του ανθρωπίνου προσώπου. Δηλαδή κερδίζει την προσωπική του ελευθερία μέσα από το δόσιμο του εαυτού του στην κοινότητα και με την συμμετοχή του στην πολιτική δραστηριότητα. Το ατομικό έπεται αξιολογικά του συλλογικού και με αυτόν τον τρόπο το πρόσωπο καταξιώνεται σαν ένα ακέραιο υποκείμενο και όχι αντικείμενο της πολιτικής δράσης.
Πάνε πολλά χρόνια όπου το κυρίαρχο κοινωνικό μοντέλο είναι ο μαζάνθρωπος της μεγαλούπολης, της κατανάλωσης, της απάνθρωπης ιδιοτέλειας. Κάθε άλλο πρότυπο έχει εξοβελιστεί από την δημόσια σφαίρα ακόμα και σαν ενδεχόμενο, ακόμα και σαν δυνατότητα. Ωστόσο είναι αυτονόητη οφειλή των εθνικιστών να επαναφέρουν στην πολιτική συζήτηση και στον δημόσιο λόγο το ρεαλιστικό όραμα για μια πιο ανθρώπινη κοινωνία.
Άγγελος Δημητρίου