Ο σύγχρονος εθνικισμός από την ανάδυσή του ενδύθηκε με το όραμα της εκπλήρωσης κάποιας αποστολής, κατά κύριο λόγο κοινωνικής και εθνικής αναφοράς. Ωστόσο, σήμερα παρατηρούμε ότι το μαζικό πρότυπο που ακολουθείται και προωθείται είναι αυτό της χρησιμοθηρίας και της ηδονοθηρίας, του εφήμερου και του εφικτού.
Το γεγονός αυτό καθιστά δύσκολη την εύρεση μαζικής απήχησης των εθνικιστικών ιδεών. Ο σύγχρονος άνθρωπος κυριαρχείται από την άγευστη και χλιαρή μετριοκρατία, η εποχή μας είναι η εποχή της μαλθακότητας και της αντιηρωικής πεζότητας.
Ακόμα και η ενίσχυση των πατριωτικών και παραδοσιακών ιδεών που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια στον δυτικό κόσμο, έχει να κάνει με την πτώση της ποιότητας ζωής των πολιτών λόγω των διάφορων γνωστών παραγόντων, με την γενικευμένη ανασφάλεια που εντείνει το παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον, έχει δηλαδή να κάνει με παράγοντες καθόλα καθημερινούς και βιοτικούς, ο εθνικισμός λοιπόν στο μεταμοντέρνο παρόν τείνει να γίνει παρακολουθητικός του χρησιμοθηρικού κατεστημένου κοινωνικού γίγνεσθαι. Είναι άραγε εφικτή η στροφή προς τα ιδεαλιστικά προτάγματα που κάποτε δέσποζαν στο κέντρο της ζωής των κοινωνιών και μια τέτοια ενδεχόμενη μεταλλαγή είναι επιθυμητή από εμάς τους ίδιους πρώτα- πρώτα;
Τα παραπάνω δεν σημαίνουν ότι η εθνικιστική θεωρία και πολιτική πρακτική αδιαφορεί για τα επιτακτικά προβλήματα των ανθρώπων, ότι δεν μεριμνεί για μια ζωή ευημερίας. Το αντίθετο μάλιστα. Σημαίνει όμως, ότι οι παροδικές υλιστικές ανάγκες δεν τίθενται σαν αυτοσκοπός στο προσκήνιο των πολιτικών του επιδιώξεων, αλλά ότι περιβάλλουν ευεργετικά τους ανώτερους επιδιωκόμενους σκοπούς. Σκοπούς οι οποίοι ίσως δεν είναι δυνατό να επιτευχθούν μέσα στα περιορισμένα και πολύ μικρά πλαίσια της ζωής ενός και μόνο ανθρώπου, αλλά διαπερνούν ολόκληρη την ιστορική ύπαρξη ενός έθνους και μιας συλλογικότητας.
Έτσι, πρέπει συχνά να συλλογιζόμαστε και να προάγουμε με τα λεκτικά μηνύματα και το παράδειγμα της ζωής μας ότι ο εθνικισμός υπάρχει και δρα και στην σημερινή εποχή διαφυλάττοντας την διηνεκή αποστολή του: την διάσωση του Μυθικού Προτύπου μέσα στην κοινωνική πραγματικότητα.
Μέσω της κεντρικής αυτής ιδέας θα γίνουν βατές και εύληπτες και οι επιμέρους σκοποθεσίες. Οι έννοιες πρέπει να καθαρθούν από τους ρύπους αιώνων που απόθεσε η υλιστική και ηδονιστική φιλοσοφία, η ζωή πρέπει να εκκεντρίζεται σε ένα μεταφυσικό νόημα και όλα αυτά να ξεδιπλώνονται με φυσικό τρόπο μέσα στην πορεία της κοινωνίας μέσα στον χρόνο.
Παρατηρούμε σήμερα, ότι όλο και περισσότερο διογκώνεται ο θεσμοθετημένος αμοραλισμός, οι θεσμοί δεν καθοδηγούν πια τις κοινωνίες προς την δικαιοσύνη και το αγαθό αλλά τις εξαχρειώνουν ηθικά. Οι θεσμοί δεν αποτελούν τον ακολουθητέο κανόνα αλλά μια αφορμή ανακαινιστικής εναντίωσης από όσους άγρυπνα ακολουθούν τον φυσικό δρόμο.
Η Ιστορία βαδίζει σε δρόμους όπου κανείς δεν ξέρει τι τελικά θα συναντήσει. Η επικαιρική αντίληψη όμως κάνει φανερή μια αδυσώπητη κατάπτωση. Οι εθνικιστές οφείλουν να δίνουν στα πράγματα την καθαρή, την πρώτη ματιά, οφείλουν να διαφυλάξουν την αθωότητα μέσα στον κόσμο!
Άγγελος Δημητρίου