του Κωνσταντίνου Μποβιάτσου
Για αρκετές ημέρες, η Ισπανία έγινε το σκηνικό βίαιων διαδηλώσεων που καλέστηκαν από την ισπανική δεξιά. Συγκεκριμένα αφορούσαν την άρνηση μιας διαδικασίας αμνηστίας (συν την ακύρωση του Καταλανικού χρέους και υπόσχεση διαπραγματεύσεων για δημοψήφισμα αυτοδιάθεσης) που υποσχέθηκε η σοσιαλιστική κυβέρνηση στους Καταλανούς αυτονομιστές, με αντάλλαγμα μια ψήφο που θα επέτρεπε την επανατοποθέτηση του Pedro Sanchez, ως πρωθυπουργό της Ισπανίας. Καθόλου περιθωριακές αυτές οι διαδηλώσεις, οι οποίες κινητοποίησαν ένα τεράστιο μέρος της ισπανικής κοινωνίας. Θα προσπαθήσω να σας παρουσιάσω ένα πολιτικό και ανθρώπινο πορτρέτο μιας Ισπανίας που διέρχεται ένα ιστορικό χάσμα, το οποίο θα διαμορφώσει το μέλλον της Ιβηρικής Χερσονήσου.
Από το 2019, η Ισπανία κυβερνάται από την αριστερά, μετά από σχεδόν μια δεκαετία διακυβέρνησης από τον Mariano Rajoy (PP, φιλελεύθερη δεξιά). Επικεφαλής της κυβέρνησης είναι ο Pedro Sanchez, πρωθυπουργός και δημοφιλής προσωπικότητα του PSOE, του Ισπανικού Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος. Το ισπανικό εκλογικό σύστημα λειτουργεί ως εξής: οι γενικές εκλογές καθορίζουν τη σύνθεση του Κογκρέσου, της κάτω βουλής του κοινοβουλευτικού συστήματος, που βρίσκονται οι βουλευτές, οι οποίοι στη συνέχεια προτείνουν έναν Πρωθυπουργό.
Αυτή η διαδικασία είναι ένα κρίσιμο ζήτημα, αφού η Ισπανία η οποία έχει εγκαταλείψει τον δικομματισμό της από την εμφάνιση των “Podemos” ( αριστερά) το 2012 και το “Vox” (εθνική Δεξιά φιλελεύθερης έμπνευσης). Μπορεί να δημιουργήσει κυβερνήσεις μόνο μέσω συνασπισμών και συμμαχιών. Όλο αυτό είχε ως αποτέλεσμα το 2020 την άνοδο στην εξουσία των σοσιαλιστών σε συμμαχία με την ισπανική άκρα αριστερά, τους “Podemos” και την “Izquierda Unida” (κληρονόμο του Ισπανικού Κομμουνιστικού Κόμματος). Αυτές οι κυβερνήσεις συμμαχίας της Ισπανίας, έχουν ήδη χωρίσει την ισπανική κοινωνία σε δύο πόλους, ιδίως με την εφαρμογή μιας «υπερπροοδευτικής ατζέντας», όπως για παράδειγμα ο λεγόμενοε “αναμνηστικός νόμος” εκταφής του Φράνκο από το μαυσωλείο του, που δεν υπήρχε κανένας λόγος να γίνει, έχοντας ξυπνήσει τα κοινωνικά και πολιτικά ρήγματα της χώρας.
Το 2023 το PSOE, μετά από μια ήττα της αριστεράς στις δημοτικές εκλογές, προκηρύσσει πρόωρες εκλογές και στις 23 Ιουλίου 2023, οι Ισπανοί επιστρέφουν στις κάλπες με τα εξής αποτελέσματα:
Parti Socialiste Ouvrier Espagnol 31,68%, φιλελεύθερη δεξιά
Vox 12,38%, εθνική δεξιά
Sumar 12,33%, αριστερά σαν μια συνέχεια των Podemos
Gauche Républicaine de Catalogne 1,89%, Αυτονομιστική Καταλανική αριστερά
Junts (1,60%), Αυτονομιστική Καταλάνική δεξιά
Euskal Herria Bildu (1,36%), Αυτονομιστές Βάσκοι
Parti Nationaliste Basque (1,12%), Αυτονομιστές Βάσκοι, πιο κοντά σε εθνικιστικές τάσεις.
Μια αναδιαμόρφωση του πολιτικού τοπίου της χώρας
Η εκλογική κατάρρευση της άκρας αριστεράς, χάνοντας 3% μεταξύ 2019 και 2023, αναγκάζει τη σοσιαλιστική αριστερά να αναζητήσει νέους συμμάχους. Και δεν υπάρχουν άλλες λύσεις από το να οργανωθεί ένα σύμφωνο για την συνεργασία με τις διάφορες αυτόνομες ομάδες. Ωστόσο, ο Puidgemont, ο διοργανωτής του παράνομου δημοψηφίσματος του 2017 για την αυτοδιάθεση της Καταλονίας, βρίσκεται σε πολιτική εξορία στο Βέλγιο, καταδικασμένος από την ισπανική δικαιοσύνη.
Αυτή είναι η περίπτωση πολλών άλλων Καταλανών αυτονομιστών. Λογικά για μια συμμαχία, το κύριο αίτημα των Καταλανών είναι η εξασφάλιση πολιτικών εγγυήσεων υπέρ της καταλανικής ατζέντας. Εγγυήσεις ότι οι σοσιαλιστές θα προσφέρουν με αντάλλαγμα την ψήφο των αυτονομιστών για την υποψηφιότητα: η αμνηστία Καταλανών πολιτικών κρατουμένων και εξόριστων, η διαγραφή του χρέους της καταλανικής αυτονομίας και τέλος η υπόσχεση διαπραγματεύσεων γύρω από τη διοργάνωση ενός ακόμη δημοψηφίσματος. Αυτό που είναι ουσιαστικό σε αυτή τη συμμαχία είναι ότι θα δημιουργήσει μια de facto εξάρτηση της ισπανικής κυβέρνησης από τους αυτονομιστές, για να διατηρήσει την πλειοψηφία, ιδιαίτερα στο Κογκρέσο.
Υπάρχουν όμως και παρασκηνιακές παρενέργειες θα έλεγα που αφορούν την οικονομία της χώρας, αφού η Καταλονία αποτελεί μια από τις βασικές, βασικότατες πηγές της ισπανικής οικονομίας. Όλα αυτά έφεραν την ευρύτερη δεξιά στους δρόμους.
Εθνικός Νοέμβρης, εθνική εξέγερση
Πολλές οι διαδηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν σε αρκετές πόλεις με επίκεντρο βέβαια την Μαδρίτη, όπου σημειώθηκαν και τα πιο βίαια και αιματηρά επεισόδια με την αστυνομία η οποία έκανε χρήση όλων των πιθανών όπλων καταστολής , μέχρι και αληθινά πυρά στον αέρα. Οι Ισπανοί συναγωνιστές στην Βαλένθια, όπου και βρέθηκα για λίγες μέρες, μου εξηγούσαν την περίπλοκη πολιτικό – ιδεολογική κατάσταση. Πράγματι είδα ένα ετερόκλητο αλλά αποτελεσματικό σύνολο διαδηλωτών, που ξεκινούσε από ηλικιωμένους και παιδιά και έφτανε σε απλούς νεαρούς, ριζοσπάστες εθνικιστές και χούλιγκανς, που αποτέλεσαν άλλωστε και την αιχμή του δόρατος στην άμυνα από τις βίαιες αστυνομικές επιθέσεις. Ένα από τα συνθήματα που κυριαρχεί και που πράγματι με έκανε να ανατριχιάσω από συγκίνηση και σκέψεις είναι το “Novembre national, révolte nationale” (Εθνικός Νοέμβρης, εθνική εξέγερση).
Και φυσικά ο ευρύτερος εθνικιστικός – πατριωτικός χώρος, ο οποίος πρωτοστάτησε με αρκετές μικρές ομάδες και κινήματα, Ριζοσπάστες εθνικιστές ντυμένοι στα μαύρα, μαζί με νοσταλγούς του Φράνκο με τις σημαίες τους, όπως και Φαλαγγίτες, εθνικοσοσιαλιστές, αυτόνομοι εθνικιστές, οι τοπικοί οπαδοί της FC Valencia, oι σκληροπυρηνικοί “Jomus” και διάφορες άλλες νεανικές τάσεις. Κάπου μπροστά μου πέρασε μια παρέα νέων με μια μωβ σημαία της “Revuelta”, μια νεανική κοινότητα που βαδίζει στην τροχιά του Vox, το οποίο γνώρισε μια μετέωρη άνοδο δημοτικότητας κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων, όντας ο κύριος φορέας που συγκάλεσε τις συγκεντρώσεις.
Το κοινό χαρακτηριστικό όλων, ήταν οι ισπανικές σημαίες οι οποίες ήταν τρυπημένες, διότι είχαν αφαιρέσει το εθνόσημο – έμβλημα της αυτοκρατορίας – που υπήρχε στο κέντρο της σημαίας, σαν ένδειξη διαμαρτυρίας κατά της κυβέρνησης. Κάποια στιγμή περίπου 50 νεαροί με καλυμμένα τα πρόσωπα φορώντας κασκόλ της ομάδας τους, κορόιδευαν αυτούς τους Vox, διότι τους αμφισβητούν και δεν χαίρονται που βλέπουν ότι ορισμένες τέτοιες ομάδες «cayetanos» (μια υποτιμητική έκφραση που για τους δεξιούς αστούς) νομίζουν ότι κατέβηκαν σε μουσική εκδήλωση. Και δεν έχουν άδικο! Αυτά βέβαια είναι αποδείξεις ενός κλασικού διχασμού εντός της ισπανικής δεξιάς μεταξύ των κληρονόμων του εθνικοσυνδικαλισμού, ενός εργατικού δόγματος υπέρ μιας κοινωνικής δημοκρατίας και της παραδοσιακής εθνικό-καθολικής αστικής δεξιάς. Αλλά ολόκληρο αυτό το ιδεολογικό οικοσύστημα αντιμετωπίζει τον αστυνομικό κλοιό μαζί, αν και οι κλασικοί δεξιοί αστοί δεν συμφωνούσαν με τα σκληρά συνθήματα και τις πράξεις ενάντια των αστυνομικών. Αλλά όταν το Καθεστώς επιτίθεται , δεν το κάνει με λουλούδια.
Η περίπτωση VOX
Για το κόμμα VOX βέβαια δεν άκουσα και τα καλύτερα από τους συναγωνιστές, όχι άδικα, διότι το μόνο ενδιαφέρον του είναι μόνο οι εκλογικές αναμετρήσεις αλλά και οι πολύ περίεργες πολιτικές θέσεις, αλλά αυτά είναι συζητήσεις για άλλη φορά! Αυτό που εγώ είδα και κατάλαβα για τις διαδηλώσεις, ήταν ότι ο λαός κατέβηκε με φανατισμό στους δρόμους και με μια πίστη για αυτό που κάνουν. Και το πιο εντυπωσιακό ήταν ότι η συντριπτική πλειονότητα αποτελούνταν από απλούς ανθρώπους, καθημερινούς αστούς, που σηκώθηκαν από τον καναπέ. Για την εβδομάδα που διανύουμε ανακοινώθηκαν και άλλες διαμαρτυρίες δείχνοντας ότι δεν είναι μια απλή υπόθεση. Σίγουρα η απόφαση έχει παρθεί, αλλά οι Ισπανοί αντέδρασαν και αντιδρούν. Και αυτό είναι που μετρά. Εδώ απλά μου έρχεται στο μυαλό ένα παλαιό ιταλικό σύνθημα της δεκαετίας του 70: «Ο λαός δεν ψηφίζει, ο λαός πολεμά».